Eminim hepimiz oruç tutarken yağlı bölgelerimizin eridiğini ve gün geçtikçe çok daha sağlıklı bir vücuda sahip olmaya başladığımızı farketmişizdir. Bunlar harika faydalar fakat şimdi sizlere gerçekten hayatınızı derinden etkileyecek ve sizi oruç tutarken yüksek bir motivasyona sahip olmanızı sağlayacak değerli araştırmalardan bahsedeceğim. (Özellikle nörobilim sever biri için mümtaz bir kaynak olacak.)
- Mitokondriler artar, gençleşiriz.
- BNDF Proteini artar.
- Yeni nöronlar oluşur.
- Nöroplastisite gelişir, artar.
- Hafıza güçlenir, korunur.
Bu liste gerçekten çok uzun bu yüzden hepsini yazmak yerine direkt beynimizi etkileyen bazı faydalarından bahsedeceğim.
Mitokondri Artışı ve Gençleşme
Oruç tutmak, vücutta hücresel yenilenmeyi teşvik eder. Mitokondri üretiminin artması, hücrelerin enerji üretme kapasitesini yükseltir. Bu, vücudun daha dinç ve genç kalmasına yardımcı olur. Ayrıca mitokondri, yaşlanma sürecinde önemli bir rol oynar ve bu mekanizma, hücrelerin yaşlanmasını engelleyebilir.
- Mitofaji Artışı: Mitofaji, hücredeki hasar görmüş veya işlevini yitirmiş mitokondrilerin temizlenmesini sağlayan bir süreçtir. Bu durum, mitokondrilerin daha sağlıklı kalmasına ve hücresel fonksiyonların iyileşmesine katkı sağlar.
- Ketozis ve Enerji Metabolizması: Oruç dönemlerinde, vücut enerji üretimi için yağları kullanmaya başlar ve keton cisimleri üretir. Bu süreç, mitokondrilerin enerji üretim kapasitesini artırır ve genel hücresel sağlığı destekler.
- Sirtuin Aktivasyonu: Sirtuin 3 (Sirt3) proteinini aktive eder. Bu protein, mitokondriyal füzyonu teşvik eder ve mitokondrilerin fonksiyonlarını iyileştirerek yaşlanma karşıtı etkiler sağlar.
BDNF (Beyin Türevi Nörotrofik Faktör) Artışı
Beyin Türevi Nörotrofik Faktör (BDNF), beynin gelişimi, bakımı ve işlevi için kritik rol oynayan bir proteindir. Bu protein, mevcut nöronların hayatta kalmasını destekler ve yeni nöronların ve sinapsların büyümesini ve farklılaşmasını teşvik eder. Özellikle öğrenme, hafıza ve yüksek düşünme gibi işlevlerden sorumlu olan bölgelerde, hipokampus, korteks ve bazal beyin gibi alanlarda önemli bir rol oynar.
Oruç, BDNF seviyelerinin yükselmesine yol açar. Yüksek BDNF seviyesi, beynin daha verimli çalışmasına ve yeni sinapsların oluşmasına yardımcı olur.
BDNF Seviyelerinin Oruç ile Artışı
Araştırmalar, oruç tutmanın BDNF seviyelerini artırdığını ortaya koymaktadır. Özellikle Ramazan ayında oruç tutan kişilerde, BDNF düzeylerinde belirgin bir artış gözlemlenmiştir. Bir çalışmada, Ramazan’ın 14. gününde BDNF seviyelerinin kontrol grubuna kıyasla %25 oranında arttığı, 29. günde ise bu artışın %47’ye ulaştığı bulunmuştur.
Yeni Nöronların Oluşumu
Araştırmalar, oruç tutmanın nörogenezi arttırdığını, yani beynin yeni nöronlar üretme sürecini desteklediğini ortaya koymaktadır. Nörogenezin artması, beynin daha esnek ve adapte olabilen bir yapıya kavuşmasını destekler, bu da bilişsel kapasitenin güçlenmesine yardımcı olur.
Nöroplastisite
Sinaptik plastisiteyi güçlendirir. Bu, beyin hücreleri arasında yeni bağlantıların kurulması anlamına gelir ve öğrenme ile hafıza işlevlerinin iyileşmesine katkı sağlar. Yani, oruç süresince beyin, yeni bilgiler öğrenmeye ve depolamaya daha açık hale gelir. Ayrıca, oruç sırasında beynin stresle başa çıkma kapasitesinin arttığı, bunun da nörogenezi ve beyin sağlığını olumlu yönde etkilediği gözlemlenmiştir.
Hafıza Güçlenmesi ve Korunması
Oruç, özellikle hipokampus bölgesinde nörogenezi teşvik ederek hafıza, öğrenme ve duygusal düzenleme gibi bilişsel işlevlerde iyileşmelere yol açar. Bu süreç, beyin hücrelerinin yenilenmesini sağlarken, aynı zamanda beyin sağlığını koruyabilir ve yaşlanmanın olumsuz etkilerine karşı koruyucu bir mekanizma oluşturabilir.
Ve bağlam.
Bu Ramazan ayında, norobilim.com.tr’de paylaşmayı planladığım bu konuları çok daha detaylı anlatımlarla ele almayı planlıyorum. Hepimizi etkileyen ve dünyada milyar insanın aynı anda gerçekleştirdiği böylesine güçlü ve güzel bir eylemin her detayını anlamak, hayatımıza daha anlamlı bir perspektif kazandıracaktır. İbadetlerimizin bizlere sağladığı faydaları bilmek, daha tefekkürlü bir toplum olmamızı sağlayacak ve çok katmanlı düşüncenin en küçük bireyde bile kendini göstermesine olanak tanıyacaktır.
Bu araştırmaları yapmak uzun saatler sürüyor ve başlangıç ve orta seviye kategorilerinde bu araştırmaların çok çok küçük bir kısmını paylaşıyorum fakat isterseniz ilgili kaynaklardan çok daha fazlasına erişebilirsiniz.
Kaynakça:
1. Bastani, A., Rajabi, S., & Kianimarkani, F. (2017). The Effects of Fasting during Ramadan on the Concentration of Serotonin, Dopamine, Brain-derived Neurotrophic Factor and Nerve Growth Factor. Neurology International, 9(2), 7043. https://doi.org/10.4081/ni.2017.7043
https://www.mdpi.com/2035-8377/9/2/7043
2. Longo, V. D., & Panda, S. (2021). Late-Onset, Short-Term Intermittent Fasting Reverses Age-Related Changes in Calcium Buffering and Inhibitory Synaptic Transmission in Mouse Basal Forebrain. Journal of Neuroscience, 42(6), 1020–1031. https://doi.org/10.1523/JNEUROSCI.1442-21.2021
3. Zhao, Y., et al. (2018). Time-controlled fasting prevents aging-like mitochondrial changes induced by persistent dietary fat overload in skeletal muscle. PLoS ONE, 13(2), e0195912. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0195912