Bellek ve Öğrenme Mekanizmaları

İslam filozofu Hz.Gazali, bellek konusunda insanın bellek gücünün Allah tarafından verilen bir nimet olduğunu ve insanın bu gücü kullanması sonucu deneyim kazandığını belirtir. Hz.Gazali, ayrıca insanın bellekte sakladığı bilgilerin doğru ve eksiksiz olmasının önemine de değinir ve insanın bellek gücünü iyi kullanması gerektiğine dikkat çeker.

Fransız filozof Jean-Paul Sartre ise, bellek konusunda insanın geçmiş deneyimlerini sürekli olarak tekrar ederek yeniden üretmesi sonucu oluştuğunu belirtir. Sartre’ın görüşlerine göre, bellek, insanın kendini ve dünyayı anlaması için önemlidir ve insanın bellekte sakladığı deneyimleri sürekli olarak tekrar etmesi, onun kendini ve dünyayı tanımasına yardımcı olur.

Bellek mekanizmaları, kısa süreli bellek, uzun süreli bellek ve duyusal bellek gibi farklı türlere ayrılabilir. Kısa süreli bellek, beynin anında bilgi saklamaya ve hatırlamaya olan yeteneğidir ve genellikle sadece birkaç saniye sürer. Uzun süreli bellek ise, beynin daha uzun süre saklayabileceği bilgiyi saklamaya ve hatırlamaya olan yeteneğidir.

Öğrenme mekanizmaları ise, klasik ve operant koşullanma, alışma ve hassaslaşma ve sinaptik plastisite gibi farklı yollarla gerçekleşebilir.

• Klasik koşullanma, beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların düzenli bir şekilde uyaran ve sonucun birbirine bağlanması sonucu oluşur. Bu, uyaranlar arasındaki ilişkinin tanınması ve yapılandırılması sonucu oluşan bir mekanizmadır. Örneğin, bir insanın sevdikleri bir kişinin sesini duyması, onun için mutlu bir his uyandırır ve bu his, ses ile bağlantılı hale gelir. Bundan sonra, aynı ses her duyulduğunda, insan mutlu bir his uyandırır ve bu, klasik koşullanma mekanizması sonucudur.

• Operant koşullanma ise, davranışın sonuçlarına dayalı olarak öğrenmeyi ifade eder. Davranışın sonuçları, ödül veya ceza olarak tanımlanabilir. Örneğin, bir çocuğun evde işlerini yapması sonucu verilen ödül, onun aynı davranışı tekrar etme ihtimalini artırır. Bunun aksine, aynı çocuğun evde işlerini yapmaması sonucu verilen ceza, onun daha dikkatli davranmasına neden olabilir.

• Alışma, tekrar eden deneyimler sonucu beyinde oluşan sinapsik değişikliklerle oluşur. Bu mekanizma, beynin deneyim kazanması ve bu deneyimin hatırlanması sonucu ortaya çıkar. Örneğin, bir kişinin sürekli olarak bir şey yapması sonucu, bu işlemi daha kolay ve hızlı yapması beyinde oluşan alışma mekanizması sonucudur.

• Hassaslaşma ise, beynin duyusal uyaranlara daha duyarlı hale gelmesidir. Bu mekanizma, beynin duyusal uyaranların daha iyi algılanması ve hatırlanması sonucu oluşur. Örneğin, bir insanın sürekli olarak aynı sesin duyması sonucu, beynin bu sese daha duyarlı hale gelmesi ve daha iyi hatırlaması, hassaslaşma mekanizması sonucudur.

• Sinaptik plastisite ise, beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların değişebilmesini ifade eder. Bu mekanizma, beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların güçlenmesi veya zayıflaması sonucu ortaya çıkar. Sinaptik plastisite, beynin deneyimlere dayalı olarak düzenlenmesini ve uyumlu hale gelmesini sağlar. Bu mekanizma, beynin daha iyi anlaması ve hatırlaması için gerekli olan sinapsik bağlantıların oluşmasına veya değişmesine yardımcı olur.

İbn-i Sina’nın Bellek ve Öğrenme Mekanizmaları Hakkındaki Görüşleri

İbn-i Sina (Avicenna), bellek mekanizmasını beyindeki sinir hücreleri arasındaki bağlantıların oluşması sonucu oluştuğunu ve bu bağlantıların deneyimlerle güçlenebileceğini veya zayıflayabileceğini düşünmüştür. Ona göre, bellek kapasitesinin artması, deneyim kazanma ve bu deneyimlerin beyinde saklanması sonucu oluşur. İbn-i Sina, öğrenmenin ise, deneyimlerin beynin bağlantılarının güçlenmesi veya zayıflaması sonucu gerçekleştiğini vurgulamıştır.

Ayrıca, İbn-i Sina, bellek mekanizmasının aynı zamanda zamanla değişebildiğine ve bu değişimin yaşla ve beyindeki hastalıklarla ilişkili olduğuna da değinmiştir. Onun düşüncesine göre, bellek mekanizmasının iyileştirilmesi için düzenli olarak deneyim kazanmak ve zihinsel aktiviteleri teşvik etmek gereklidir.

Genel olarak, İbn-i Sina, beynin ve bellek mekanizmasının deneyimlere dayalı olarak değişebildiğini ve bu değişimin öğrenme ve bellek kapasitesini artırmasına yardımcı olabileceğini vurgulamıştır.